Πέντε πράγματα που έμαθα από τον Μαρξ

Ενας φίλος που σπουδάζει λογιστική πάντα μου θυμίζει την πρώτη του διάλεξη,
– παιδιά ποιός ο σκοπός μιας εταιρείας?
– να κάνει κέρδη κύριε.
– ΟΧΙ! Να μεγιστοποιήση τα κέρδη της.

Για πολλά χρόνια πήγαινα σε ένα καφενείο. Μια μέρα άνοιξε και δεύτερο
κατάστημα και σήμερα έγινε αλυσίδα με τζίρο δεκάδες εκατομύρια.

Δηλαδή δεν φτάνει στο μαγαζάκι να βγάζεις ένα μισθό εσύ και ένα η γυναίκα
σου, αλλά πρέπει να το μεγαλώνεις, να επεκτείνεσαι για να φάεις όλη την
πίττα και να μην αφήσεις τίποτα στον άλλο – τον ανταγωνιστή που λένε,
γιατί ως γνωστό θα σε φάει αυτός αν δεν τον φας εσύ. Βέβαια.

Αλλά τα κέρδη που έκανες μείον τα χαβιάρια τις σαμπάνιες και τα κοψίδια
που θα φάς, τι θα τα κάνεις? Δεν μπορείς να κολυμπάς μέσα όπως ο Σκρουτζ
γιατί ως γνωστόν το παρκαρισμένο κεφάλαιο λιώνει σαν βούτυρο στον ήλιο,
πρέπει να τα επενδύσεις. Και όχι όπου και όπου έτσι? Μόνο εκεί που θα σου
αποφέρουν μέγιστο κέρδος. Μην τα επενδύσεις σε πρωτοποριακές αντλίες για
την Αφρική αλλά σε κάτι μούρλια στριγκάκια με στρας. Και τι θα γίνει όταν
τα κέρδη στερέψουν, όταν τα κεφάλαια που περιμένουν να επενδυθούν γίνουν
τόσα πολλά που δεν παράγουν κέρδος πλέον? Ε τότε θα πρέπει κάποια να
καταστραφούν για να ξεκινήσει ξανά το παιγνίδι. Μόνο που κανένας λογικός
καπιταλιστής δεν θα βρεθεί για να καταστρέψει τα κεφάλαια του εθελοντικά,
αυτά τα πράγματα ρυθμίζονται με τον νόμο της ζούγκλας, δηλαδή με πόλεμο
όπως έγραψε πριν 2,3 μέρες ο ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΑΔΗΣ.

Προς το παρόν το Κεφάλαιο εξασφαλίζει τα κέρδη του με την συμπίεση του
εργατικού κόστους. Σύμμαχος του το Κράτος (και ΕΕ (1)) που μείωσε μισθούς,
απεμπόλησε συλλογικές συμβάσεις που δίνουν διαπραγματευτική δύναμη στον
Εργαζόμενο μα και αυξάνοντας σκόπιμα την Ανεργία (με διάφορες “αθώες”
πολιτικές) για να αυξήσει την προσφορά εργασίας άρα και αυτόματα μείωση
μισθών. Αλλά αυτή η λύση έχει ημερομηνία λήξης.

Τέτοια πράγματα δεν τα καταλαβαίναμε πολλοί (ούτε και το τί σήμαινε
Μάαστριχτ) μέχρι που μας άνοιξε τα μάτια αυτή η κρίση και αρχίσαμε να
διαβάζουμε την θεωρία του Μαρξ. Οπως έκαναν πριν από εμάς και ο Πέτρος και ο Γιόχαν και ο Φραντς (2).

Εκεί έμαθα ότι η ταξική πάλη είναι μια αδιαμφισβήτητη αλήθεια στην
κοινωνία, από την οποία πηγάζει κάθε αλλαγή. Στο μυαλό μου την βλέπω σαν
ένα mexican stand-off (3) όπου κάθε τάξη περιμένει ένα μικρό λάθος από τις άλλες, ένα παραπάτημα, ένα κλείσιμο των ματιών ώστε να κερδίσει ένα πόντο σε αυτή την πάλη.

Mexican stand-off (photo by Dan Zimmerman)

Ο μη-ταξικά συνειδητοποιημένος εργαζόμενος αυτό το αγνοεί. Οταν
νιώθει τα δόντια του καπιταλιστή (που δεν τον φτάνει το κέρδος μα θέλει την
μεγιστοποίηση του κέρδους) στα καπούλια του, το αποδίδει σε 1,002 άλλους
λόγους (διαφθορά, ανίκανοι υπουργοί, πλεονέκτες τραπεζίτες, μετανάστες,
επιδόματα και συντάξεις) εκτός από την νομοτέλεια της ταξικής πάλης.
Κάποτε μάλιστα νιώθει και ένοχος, “τεμπέλιαζα τον τελευταίο καιρό”, “πήρα
πολλά επιδόματα”, κτλ. Ενώ ούτε του περνά από το μυαλό η σκέψη να
αντιδράσει γιατί ο εν λόγω καπιταλιστής προστατεύεται και νομιμοποιείται
από το κράτος, όπως διάβασα σε αυτή την γλαφυρή διάλεξη του Λένιν:

Στο ζήτημα αυτό πριν απ’ όλα πρέπει να προσέξουμε ότι κράτος δεν υπήρξε
πάντα. Υπήρξε καιρός που δεν υπήρχε κράτος. Αυτό εμφανίζεται εκεί και
τότε, όπου και όταν εμφανίζεται ο χωρισμός της κοινωνίας σε τάξεις, όταν
εμφανίζονται εκμεταλλευτές και εκμεταλλευόμενοι.

Και ενώ οι καπιταλιστές είναι ταξικά συνειδητοποιημένοι 100 τα 100, δεν θα
παραξενευόμουνα αν η τάξη με τους λιγότερους συνειδητοποιημένους να είναι
η Εργατική. Και τώρα το πληρώνει.

Εμαθα επίσης ότι η καλοπέραση του Α αποτελείται από την
καλοπέραση του καπιταλιστή Β συν την εξαθλίωση του εργαζόμενου Γ. Καλά το
λέει ο Τσε Γκεβάρα σε αυτή την συνέντευξη:

Όταν όμως μιλάτε για τον αμερικανικό τρόπο ζωής, και αυτόν του ελεύθερου
κόσμου, πρέπει να λάβετε υπ’ όψη τα 200 εκατομμύρια ανθρώπων στη Λατινική
Αμερική που πεθαίνουν της πείνας, που πεθαίνουν απο αρρώστιες, που η ζωή
τους δεν περνάει τα 18 χρόνια, που πεθαίνουν σε παιδική ηλικία. Όλοι αυτοί
οι άνθρωποι συμβάλλουν στο οικονομικό μεγαλείο των Ηνωμένων Πολιτειών οι
οποίες τους εκμεταλλεύονται με τον ένα η τον άλλο τρόπο. Το ίδιο συμβαίνει
στην Αφρική και συνέβη επίσης στην Ασία. Ο μαρξισμός δίνει ένα τέλος σε
όλα αυτά.

Τώρα κάθε φορά που βλέπω κάποιον να χαιδεύει το αιφόνο του βλέπω από πίσω ένα ροδαλό καπιταλιστή να μετρά τα λεφτά του γελώντας και ένα φτωχαδάκι να βγάζει τα μάτια του να το συναρμολογήσει σε κάποια Ειδική Οικονομική Ζώνη της Ασίας (σύντομα και στην Ελλάδα) για πενταροδεκάρες και 12ωρο.

Τέλος έμαθα ότι είναι ανώφελο να περιμένουμε από κάποιον να εξημερώσει τον
καπιταλισμό, ή να τον θέσει στην υπηρεσία των εργαζομένων (σχήμα οξύμωρο
έτσι και αλλιώς αφού ο καπιταλισμός βασίζεται στην εκμετάλλευση των
εργαζομένων) μου άρεσε αυτή η συνομιλία του Στάλιν με τον συγγραφέα Η.G.Wells:

Αλλά το βέβαιο είναι ότι δεν μπορείς να φθάσεις σταδιακά στον σοσιαλισμό,
με την αγγλοσαξονική έννοια του όρου, υπό συνθήκες καπιταλισμού. Τι είδους
σοσιαλισμός είναι αυτός; Στην καλύτερη περίπτωση θα βρεθεί μέσα στον
ασφυκτικό κλοιό των πιο σκληρών εκπροσώπων του καπιταλισμού, του
συστήματος της εκμετάλλευσης του ανθρώπου, ενώ αντίθετα προϋποθέτει την
εφαρμογή της αρχής του ελέγχου της οικονομίας σε όλα τα επίπεδα. Και
αμέσως μόλις ο Ρούζβελτ προσπαθήσει να χρησιμοποιήσει μέσα που θα
μπορούσαν να κλονίσουν τα θεμέλια του καπιταλισμού θα υποστεί συντριπτική,
εξευτελιστική ήττα. Γιατί οι τράπεζες, η βιομηχανία, οι μεγάλες
επιχειρήσεις και οι αγροτικές εκμεταλλεύσεις δεν είναι στα χέρια του, δεν
θα μπορεί να τις ελέγξει. Οι σιδηρόδρομοι και ο εμπορικός στόλος, τα
πάντα, είναι ατομική ιδιοκτησία. Στρατιές ολόκληρες ειδικευμένων εργατών,
μηχανικών και τεχνοκρατών δουλεύουν για λογαριασμό ιδιωτικών επιχειρήσεων. Επιπλέον, στον καπιταλιστικό κόσμο το κράτος είναι ένας θεσμός
συνυφασμένος με την άμυνα της χώρας, τη διατήρηση της τάξης. Είναι δηλαδή
απλώς μια φοροεισπρακτική μηχανή. Υπό μιαν αυστηρή έννοια λοιπόν η
οικονομία δεν βρίσκεται στα χέρια του κράτους. Αντίθετα, το κράτος
βρίσκεται στα χέρια της καπιταλιστικής οικονομίας, τελεί υπό τον έλεγχό
της. Γι’ αυτόν τον λόγο πολύ φοβάμαι ότι ο Ρούζβελτ δεν θα καταφέρει να
κάνει αυτό που λέτε – αν βεβαίως υποθέσουμε ότι θα ήθελε.

Στο ίδιο κείμενο λέει ότι η ανεργία εξυπηρετεί ένα πολύ απλό σκοπό, την
ρύθμιση της προσφοράς στην αγορά εργασίας δηλαδή την χειραγώγηση των
μισθών από τους εργοδότες, άρα η υψηλή ανεργία είναι εν πολλοίς
προ-σχεδιασμένη και τονώνει τις επιχειρήσεις. Ελεμένταρυ Γουάτσον,
Ελεμένταρυ.

Εχουμε και λέμε, ταξική πάλη, ταξική συνειδητοποίηση ή διολίσθιση,
εκμετάλλευση ανθρώπων από ανθρώπους, μεγιστοποίηση κέρδους, επένδυση
κερδών, ο καπιταλισμός δεν εξημερώνεται, δεν διαχειρίζεται προς όφελος της
Εργατικής τάξης.

ΑΧΠ

——

1. Τελικά η ΕΕ το άξιζε το Νόμπελ Ειρήνης. Με τις αντι-εργατικές ρήτρες του Μάαστριχτ που πίεσε τα κράτη μέλη να εφαρμόσουν τα τελευταία χρόνια συμπίεσε το εργατικό κόστος και έδωσε λίγα χρόνια ακόμα κερδοφορίας του Κεφαλαίου. Η καταστροφή του συσσωρευμένου Κεφαλαίου με κάποιο πόλεμο θα αργήσει 5,6 χρόνια ακόμα.
2. Μεταξύ μαθημάτων μπαλέτου ή Μαρξιστικό Φροντιστήριο, θα διάλεγα το δεύτερο για το παιδί μου.
3. Το mexican stand-off της ταξικής πάλης το συνέλαβε, κατά την γνώμη μου, και ο Σέρτζιο Λεόνε στην ταινία του, Ο Καλός, ο Κακός και ο Ασχημος. Οπου βέβαια, ο Καλός και ο Ασχημος συμμαχούν εναντίον του Κακού για να μοιραστούν το παραδάκι.

Ο Καλός, ο Κακός και ο Άσχημος