Ποδόσφαιρο και Πολιτική – Ι

Το ποδόσφαιρο με το οποίο εγώ μεγάλωσα ήταν από άκρη σε άκρη του, στην προθέρμανση, στα 90 λεπτά, στην παράταση και στα πέναλτυ, πολιτικό.

1948: Κυπριακά Αθλητικά Σωματεία

• Δημόσια διακήρυξη “εθνικοφρόνων φρονημάτων” ζητά ο ΣΕΓΑΣ από κυπριακούς συλλόγους.

• Δήλωση “εθνικοφροσύνης” ζητούν τα κυπριακοί σύλλογοι από τους αθλητές τους.

• Οι Κύπριοι αριστεροί αθλητές αποχωρούν και κάνουν τα δικά τους αριστερά σωματεία και τελικά και την δική τους Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία.

Το 1948, λίγο πριν από τους Παγκύπριους Αγώνες Στίβου, ο Σύνδεσμος Ελληνικών Γυμναστικών Αθλητικών Σωματείων (ΣΕΓΑΣ) απαίτησε από τους Γυμναστικούς Συλλόγους της Κύπρου δημόσια διακήρυξη “εθνικοφρόνων φρονημάτων“.

Τότε η Κύπρος ήταν αποικία των Εγγλέζων (1878-1960) και οι ε/κ Σύλλογοι της μέλη του ΣΕΓΑΣ. Στην Ελλάδα μαινόταν ο εμφύλιος πόλεμος (1946-1949).

Ο ΣΕΓΑΣ ουσιαστικά ζητούσε οι κυπριακοί Γ. Σύλλογοι να υποστηρίξουν δημόσια την Ελληνική κυβέρνηση που με την βοήθεια των Αγγλοαμερικάνων, των ταγματασφαλιτών, των δοσίλογων της Κατοχής, των συνεργατών των Γερμανών, πολεμούσε ενάντια σε αυτούς που είχαν απελευθερώσει την Ελλάδα από τους Γερμανούς και οργανώθηκαν στον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας (ΔΣΕ).

Οι κοινές απεργίες Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων που τροχιοδρομούνταν εκείνο τον καιρό μάλλον θα θορύβησαν πολύ την αστική τάξη και τους Παπάδες που άλλο δεν είχαν στο νου τους παρά να απομυζούν τον κύπριο εργάτη και αγρότη χέρι-χέρι με τους εγγλέζους αποικιοκράτες και τους αμερικάνους καπιταλιστές των Μεταλλείων, αποκοιμίζοντας τον με παραμύθια για την Ένωση.

Έννοια τους τότε μάλλον θα ήταν πώς να εξουδετερώσουν κάθε προοδευτική φωνή στην Κύπρο που θα τολμούσε να αμφισβητήσει την ηγεμονία τους, ζητώντας τους ή να υπογράψουν αυτή την δήλωση είτε να τους απομονώσουν, στερώντας τους πόρους και διώχνοντας τους από τα αθλητικά στάδια.

Όμως αυτή την φορά έπεσαν πολύ έξω με αυτό το πραξικόπημα που έκαμαν. Στις επόμενες πράξεις τα κατάφεραν “καλύτερα”, έφεραν τον Γρίβα, τον συνεργάτη των Εγγλέζων κατά των Ελλήνων κομμουνιστών πριν από λίγα χρόνια, να “απελευθερώσει” την Κύπρο από τα φιλαράκια του – τί γελάς; – σκοτώνοντας κύρια Κύπριους και όταν και σε αυτή την πράξη είδαν ότι πάλι έχαναν τον έλεγχο και ότι η αριστερά ήταν δυνατή και ο λαός είχε “νουν”, έκαναν την ΕΟΚΑ Β’ με κάποια αποβράσματα της ΕΟΚΑ A’ και διάφορους άλλους φασίστες για να κτυπήσουν και πάλι την Αριστερά στην Κύπρο, κάνοντας ακόμα ένα πραξικόπημα το 1974 και δίνοντας την μισή Κύπρο στην Τουρκία.

Πίσω στα 1948 τώρα, αρκετοί αθλητές και σχεδόν όλοι οι Γ. Σύλλογοι, εκτός ενός, υπέγραψαν τις δηλώσεις εθνικοφροσύνης που τους ζητούσαν.

Πάρα πολλοί άλλοι αθλητές όμως δεν το ανέχτηκαν, αποχώρησαν και ίδρυσαν την Νέα Σαλαμίνα στην Αμμόχωστο (Μάρτης 1948) [1], την Αλκή στην Λάρνακα (Απρίλης 1948) [2] και τον Ορφέα στην Λευκωσία (Μάης 1948), [3].

Μάλιστα φαίνεται ότι στον Μητροπολίτη Πάφου Κλεόπα τα περί εθνικοφροσύνης ήταν “λίγα” και “light” και χόντρυνε το παιγνίδι βάζοντας μέσα στην δήλωση φρονημάτων που απαιτούσε να υπογράψουν οι Πάφιοι αθλητές, και το “παιδομάζωμα” που δήθεν ο ΔΣΕ έκανε στις περιοχές που έλεγχε.

Ο Γ.Σ. Κινύρας Πάφου δεν υπόγραψε αυτή την δήλωση και έτσι τον απέβαλαν με συνοπτικές διαδικασίες … δημοκρατικά πράματα …

Ο ΣΕΓΑΣ απέστειλε προς τον “Κινύρα” το ακόλουθο τηλεγράφημα:

“ΣΕΓΑΣ μετ’ οδυνηράς καταπλήξεως επληροφορήθη άρνησιν του Συλλόγου «Κινύρας» Πάφου, προσυπογράφει διαμαρτυρίαν Μητροπολίτου δια παιδομάζωμα. Αίρωμεν έγκρισιν τελέσεως Παμπάφιων Αγώνων. Σωματείον μη ελληνικώς σκεπτόμενον δεν έχει θέσιν Ελληνικήν Αθλητικήν οικογένειαν” (25 Απριλίου 1948). [9]

Έτσι στον “Κινύρα” δεν επιτράπηκε η συμμετοχή του στους Παμπάφιους και έπειτα Παγκύπριους Αγώνες Στίβου και στους αθλητές των νέων συλλόγων δεν επιτρεπόταν η είσοδος σε στάδια που ανήκαν στους υπόλοιπους συλλόγους.

Τον ίδιο καιρό, ορισμένοι ποδοσφαιριστές του ΑΠΟΕΛ (Λευκωσία), οι Κώστας Λυμπουρής, Αγησίλαος Τσιαλής, Γωγάκης Καραγιάννης, Τάκης Σκαλιώτης, Ανδρέας Καριόλου, αρνήθηκαν να υπογράψουν το τηλεγράφημα που θα έστελλε το ΑΠΟΕΛ στον ΣΕΓΑΣ και στο οποίο αναφερόταν η ευχή “όπως τερματιστεί η εθνοκτόνος ανταρσία“. Όπως ο Κλεόπας, έτσι και η “εθνικόφρων” διοίκηση του ΑΠΟΕΛ έγλειφαν τους Έλληνες εθνικόφρονες προσφέροντας περισσότερα από αυτά που τους ζητούσαν !

Το ΑΠΟΕΛ τιμώρησε αυτούς που δεν υπόγραψαν την δήλωση. Αυτοί αποχώρησαν και ίδρυσαν το δικό τους σωματείο, την ΟΜΟΝΟΙΑ Λευκωσίας (Ιούνης 1948) [4] την λαοφιλέστερη ομάδα της χώρας, την “ομάδα του Λαού” όπως αποκαλείται από τότε.

31 Οκτωβρίου 1948, πρώτος αγώνας της Ομόνοιας με τον ΑΜΟΛ. Οι παίκτες της Ομόνοιας είναι όρθιοι και του ΑΜΟΛ κάθονται. Όρθιοι από Αριστερά : Παναγιώτης Ταλιάνος (τερματοφύλακας), Ανδρέας Καρυόλου (δεξιός οπισθοφύλακας), Χαμπής Φιλίππου (αριστερός οπισθοφύλακας), Αγησίλαος Τσιαλής (δεξιός χαφ), Τικράν Μισιριάν (κεντρικός χαφ), Γωγάκης Καραγιάννης (αριστερός χαφ), Κιλίς Μπετικιάν Σαρκίς (έξω δεξιά), Χατζάκ Μπαλατονί (μέσα δεξιά), Τάκης Σκαλιώτης (κεντρικός επιθετικός), Ρομπέρ Κονστανιάν (μέσα αριστερά), Κώστας Λυμπουρής (έξω αριστερά). Περισσότερα…

Δύο από τους πρώτους που διαφώνησαν με την δήλωση εθνικοφροσύνης, αποχώρησαν από τον Γ. Σύλλογο τους και μετέπειτα ίδρυσαν την Νέα Σαλαμίνα ήταν οι Αντώνης Τότσης και Νικής Γεωργίου. Ο Αντώνης Τοτσής πολέμησε μαζί με άλλα μέλη του ΑΚΕΛ στον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο (18 χρονών) και μετά έλαβε μέρος στον Ελληνικό Εμφύλιο εντασσόμενος στον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας. Μετά σπούδασε και έκανε οικογένεια στην Τσεχοσλοβακία. Μαζί με τον Νική Γεωργίου συμμετείχαν στους αθλητικούς αγώνες στα πλαίσια του Διεθνούς Φεστιβάλ Νεολαίας στην Ουγγαρία το 1949. [8]

Αυτά τα αθλητικά σωματεία – τα Αριστερά – δεν έγιναν φυσικά δεκτά στην Κυπριακή Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου (ΚΟΠ) και έτσι ίδρυσαν την δική τους ομοσπονδία, την Κυπριακή Ερασιτεχνική Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία (ΚΕΠΟ, Δεκέμβρης 1948). Για 5 χρόνια στην Κύπρο διοργανώνονταν δύο παράλληλα πρωταθλήματα ποδοσφαίρου, ένα για Αριστερούς, που αγκάλιασαν περισσότερους φιλάθλους, και ένα για “Εθνικόφρονες”, που είχαν καλύτερες εγκαταστάσεις και περισσότερους πόρους από την Εκκλησία και την Αστική τάξη της Κύπρου. Στο τέλος όμως, το 1953-54, συγχωνεύτηκαν.

Το κερασάκι στην τούρτα το βάζει ο Γεώργιος — δοξάστηκε κρυπτόμενος, γελοιοποιήθηκε εμφανιζόμενος — Γρίβας, ο εχθρός του ΕΛΑΣ, των κομμουνιστών στην κατοχή, συνεργάτης των Άγγλων στα Δεκεμβριανά (Αθήνα 1944) και ένας από τους καταστροφείς της Κύπρου. Αυτός βρίσκεται πίσω από την ίδρυση του “Απόλλωνα” Λεμεσού, το 1954 – μόνο την μπάλα δεν είχε στο μυαλό του … :

Επιπρόσθετα, την περίοδο εκείνη υπήρχαν υπόνοιες και πληροφορίες ότι την ηγεσία του ΓΣΟ [σ.σ. Γυμναστικός Σύλλογος Ολύμπια, Λεμεσού] θα διεκδικούσαν μέλη του συλλόγου τα οποία άνηκαν στην Αριστερά παράταξη [παραπομπή 6 μέσω 10]. Για να αποφευχθεί να περάσει ο έλεγχος του ΓΣΟ από την Αριστερά, αναβλήθηκε η Γενική Συνέλευση. Ακολούθως, οι Εθνικολαϊκοί Σύλλογοι σε Γενική Συνέλευσης του, η οποία πραγματοποιήθηκε στις 14 Απριλίου 1954 έλαβαν απόφαση διαχωρισμού του τμήματος νεολαίας από τους Εθνικολαϊκούς Συλλόγους, το οποίο αποτελούσε ανεξάρτητο σωματείο με την ονομασία «Αθλητικός Μουσικός Όμιλος Απόλλων Λεμεσού». [7]

ΑΧΠ

———
Στοιχεία αντλήθηκαν από:

• [5] Ο ΑΚΗΡΥΚΤΟΣ ΕΛΛΗΝΟΚΥΠΡΙΑΚΟΣ ΕΜΦΥΛΙΟΣ (1944-49), του Σπύρου Σακελλαρόπουλου, περιοδικό “Θέσεις”.
• [10] Η αρχή της πολιτικοποίησης του ποδοσφαίρου: 60 χρόνια από τα γεγονότα του 1948 που οδήγησαν στη διάσπαση του κυπριακού ποδοσφαίρου, του Γιώργου Μελετίου.
• [11] Κυπριακό ποδόσφαιρο, πολιτική, εθνικισμός: σχέση ενός αιώνα, από ιστολόγιο Αγκάρρα.

Παραπομπές και Σημειώσεις:

• [1] ΝΕΑ ΣΑΛΑΜΙΝΑ ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΥ (στην μέση περίπου), από http://www.famagusta.org.cy.
• [2] ΑΛΚΗ Λάρνακας, Wikipedia.
• [3] Ορφέας Λευκωσίας, Wikipedia.
• [4] Αθλητικός Σύλλογος Ομόνοια Λευκωσίας, Wikipedia.
• [6] Μελετίου, Γιώργος (2011). Κυπριακό ποδόσφαιρο 1900-1960. Λευκωσία: Power Publishing. ISBN 978-9963-688-87-6.
• [7] Απόλλων Λεμεσού (ποδόσφαιρο ανδρών), Wikipedia.
• [8] Αντώνης Τοτσής, αποχώρησε από τον ΓΣΕ, ιδρυτικό μέλος της Νέας Σαλαμίνας, έλαβε μέρος στον Β’ ΠΠ και στον ελληνικό εμφύλιο πόλεμο με τον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας (Wikipedia).
• [9] Από σχόλιο στο indymedia εδώ. Δεν γνωρίζω την αρχική πηγή.
• [10] Ποδόσφαιρο στην Κύπρο, Wikipedia

Διαβάστε επίσης:

• [12] “Ανόρθωση” και (γ)ΕΛΑΜ(ε) πάνε (μήπως) μαζί (και σε πακέτο);, από τον ANEF_Oriwn.
• [13] Η διάσπαση του 1948 στο Κυπριακό ποδόσφαιρο!, από το “AEK-live”.

Κάποια ιστορικά στοχεία για την πρώτη ομάδα της ΟΜΟΝΟΙΑΣ που βρήκα από Thema Sports (μάλλον από ανακοίνωση της ΟΜΟΝΟΙΑΣ που τώρα δεν βρίσκω).

Η αρχή γίνεται με την ηρωική πρώτη ενδεκάδα στην ιστορία της ΟΜΟΝΟΙΑΣ, όπως εμφανίστηκε στις 31 Οκτωβρίου 1948, στο γήπεδο “Γκόουλ” [σ.σ. Σημερινό Κολυμβητήριο Δήμου Λευκωσίας], η οποία διακρίνεται στη φωτογραφία του κειμένου. Μια φωτογραφία που όλοι οι φίλοι της ομάδας πρέπει να δουν.

Η ενημέρωση:

Στην πάνω σειρά της φωτογραφίας διακρίνονται οι ποδοσφαιριστές της ΟΜΟΝΟΙΑΣ και στην κάτω οι ποδοσφαιριστές του ΑΜΟΛ. Όρθιοι από αριστερά: Χαϋτζάκ, Ρομπέρ, Σκαλιώτης, Λυμπουρής, Γωγάκης, Τσιαλής, Χαμπής, Ντικράν, Καρυόλου, Ταλιάνος. Δεν διακρίνεται ο Κκιλής.

Η ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ

Ο πρώτος πυρήνας ποδοσφαιριστών δημιουργήθηκε από τους Τσιαλή, Λυμπουρή, Γωγάκη, Σκαλιώτ και Καρυόλου που εγκατέλειψαν τον ΑΠΟΕΛ, τους Χαμπή και Ντικράν που έφυγαν από την ΕΠΑ, τους Χατζάκ, Ρομπέρ, Κιλίς από τον Σύλλογο “Φίλοι Αρμενίας”. Μαζί με αυτούς εντάχθηκαν στην ΟΜΟΝΟΙΑ και αρκετοί νέοι παίκτες, όπως οι Λιονταρής, Ψύλλος. Γιωρκάτζης, Γερτζανίκ, Αμπίκ, καθώς και κάποιοι άλλοι.

Η πρώτη ομάδα ξεκίνησε προπονήσεις χωρίς τεχνικό ηγέτη, αλλά με εκ περιτροπής υπεύθυνους τους Τσιαλή, Λυμπουρή και Τικράν. Οι προπονήσεις διεξάγονταν κυρίως τα ξημερώματα και σε ορισμένες προπονήσεις το απόγευμα. Οι πρώτες προπονήσεις γίνονταν κάτω από το τείχος, παρά τον σημερινό Δημοτικό κήπο. Οι ίδιοι οι ποδοσφαιριστές έκαναν τον φροντιστή και οι ίδιοι ενδιαφέρονταν για το κάθε τι που είχε σχέση με τις προπονήσεις και την ομάδα.

Η ΟΜΟΝΟΙΑ πρωτοεμφανίστηκε στον ποδοσφαιρικό χώρο της Κύπρου στις 31 Οκτωβρίου 1948, στη συνάντηση με αντίπαλο τον ΑΜΟΛ Λεμεσού, στο γήπεδο “Γκόουλ”, στην παρουσία περίπου 15.000 θεατών. Για την ιστορία αναφέρεται πως το σκορ έληξε με 5-1 υπέρ της ΟΜΟΝΟΙΑΣ, με τον Τύπο να αναφέρεται με εγκωμιαστικά σχόλια για την πρώτη εμφάνιση της ομάδας.

Η πρώτη σύνθεση της ΟΜΟΝΟΙΑ αποτελείτο:

Παναγιώτης Ταλιάνος (τερματοφύλακας), Ανδρέας Καρυόλου (δεξιός οπισθοφύλακας), Χαμπής Φιλίππου (αριστερός οπισθοφύλακας), Αγησίλαος Τσιαλής (δεξιός χαφ), Τικράν Μισιριάν (κεντρικός χαφ), Γωγάκης Καραγιάννης (αριστερός χαφ), Κιλίς Μπετικιάν Σαρκίς (έξω δεξιά), Χατζάκ Μπαλατονί (μέσα δεξιά), Τάκης Σκαλιώτης (κεντρικός επιθετικός), Ρομπέρ Κωνσταντιάν (μέσα αριστερά) και Κώστας Λυμπουρής (έξω αριστερά).

Άλλες φωτογραφίες:

Κερκίδα ΑΠΟΕΛ

Κάντε κι άλλα πραξικοπήματα …